35. Yılda Kadınların Hafızası/ Aslı Davaz
Uzun bir aradan sonra Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, Arşivlik isimli yeni bir haber bülteniyle yeniden okurlarıyla buluşuyor. Vakfımız, daha önce 1991–2002 yılları arasında otuz bir sayı yayımladığı Haberler bülteni ve 2004–2006 arasında dört sayı çıkardığı Kadınların Belleği dergisi ile kütüphanedeki gelişmeleri duyurmak, düzenlenen etkinliklere katılım sağlamak, feminist arşivciliğin hayata geçirilmesi, bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmak amacıyla okurlara ulaşmıştı.. Uzun bir aradan sonra yeniden yayımladığımız Arşivlik bülteni de önceki yayınların taşıdığı amacı, günümüz koşullarına uyarlayarak sürdüren bir dijital yayın olarak kurgulandı. Bültenimizin arşivle yolu kesişen herkes için ilham verici ve kapsayıcı bir bilgi kaynağı olmasını diliyoruz.
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 1990’dan bu yana Türkiye’de kadınların tarihine, deneyimlerine, mücadelelerine ve bilgi üretimine sahip çıkan öncü bir kurum olarak faaliyet gösteriyor. Kadın odaklı ilk kütüphane ve arşiv kurumu olan Vakıf, 35 yıldır kadınların bilgiye, belgeye ve kendi tarihlerine erişim hakkını savunarak, toplumsal bellekte kadınların izini görünür kılmayı amaçlıyor. Beş kadının ortak bir hayalle başlattığı bu yolculuk, zamanla katılan yüzlerce kadının emeğiyle büyüdü. Kadınların yaşamlarına, üretimlerine ve hatıralarına sahip çıkmanın kolektif bir “kız kardeşlik görevi” olduğu düşüncesi benimsendi ve yaygınlaştı. Feminist arşivcilik etiğini benimseyen Kütüphane; kadınların bilgi üretimine katkı sunduğu, tarih yazımında aktif birer özne olarak yer aldığı, görünmez kılınan deneyimlerin gün yüzüne çıkarıldığı çok katmanlı bir hafıza zemini inşa ediyor.
Vakıf, Haliç kıyısında İBB tarafından tahsis edilen tarihi bir binada çalışmalarını sürdürüyor. Bugün, kadın dergilerinden kişisel arşivlere; sözlü tarih kayıtlarından dijital belgelere; afişlerden fotoğraflara kadar uzanan geniş koleksiyonuyla Türkiye’nin kadın tarihine tanıklık eden benzersiz bir kaynak sunuyor. Bu arşivsel birikim yalnızca geçmişin belgeleriyle sınırlı kalmıyor; aynı zamanda kadınların gelecekte kendi hikâyelerini yazabilecekleri bir zemin de hazırlıyor.
Kütüphane ve arşiv merkezi, belgelerin sağlandığı ve korunduğu teknik bir faaliyet olmanın ötesinde bir anlam taşıyor. Arşivcilik burada, bilgi üretiminin bir parçasına belleğin silinmesine karşı bir direniş biçimine ve görünürlük stratejisine dönüşüyor. “Kadınları yalnızca belgelerde değil, belgelerin düzenlenişinde, sunumunda, anlatılarında da nasıl görünür kılabiliriz?” sorusu, kurumun her adımına yön veriyor.
Bugün arşivcilik; toplumsal cinsiyet, temsil ve kapsayıcılık ilkeleri çerçevesinde yeniden tanımlanıyor. Kadın Eserleri Kütüphanesi de açıklamalı katalogları, toplumsal cinsiyet temelli sınıflandırmaları, sorgulayıcı belge pratikleri ve feminist hafıza inşasını önceleyen yaklaşımıyla bu dönüşümün hem parçası ve hem de taşıyıcısı konumunda. Ayrıca, kuruluşundan bu yana düzenlediği sergiler, sempozyumlar, yayınlar ve projelerle; özellikle kadınlara ait özel arşivlerinin kazandırılmasında öncü rol üstleniyor, arşiv bilincinin kadınlar arasında yaygınlaşmasına katkı sunuyor.
Şimdi, Vakfın çalışmalarını aktarmak; kadın odaklı arşivcilik, bilgi üretimi, hafıza politikaları ve feminist dayanışma pratikleri üzerine düşünmeye, paylaşmaya ve tartışmaya açık bir zemin oluşturmak üzere Arşivlik bülteninde buluşuyoruz.
Nice 35 yıllara, nice yeni hikâyelere, nice çoğalan seslere…
Künye: Aslı Davaz, “35. Yılda Kadınların Hafızası”, Arşivlik, sy.1 (Temmuz 2025), https://kadineserleri.org/35-yilda-kadinlarin-hafizasi/
Bu Dijital Bülten Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanmıştır. İçeriğin sorumluluğu tamamıyla Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı’na aittir ve AB’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.