Arşivlik / Sayı 2

Basılı Medya ve Dijital Dönüşüm: Kupür Koleksiyonunda Yeni Bir Düzenleme / Tülin Tankut

Cumhuriyet gazetesi, 1983, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Gazete Kupür Arşivi

Son yıllarda, dünyada dijital arşivin basılı arşivi yerinden edeceği tartışmaları sürerken, araştırmalar, gazetelerin toplumun haber alma gereksinimini hâlâ karşıladığını, tirajları hızla düşmekte olsa da ufukta henüz ortadan kalkacağına dair bir belirti olmadığını gösteriyor.
Gazete Kupür Koleksiyonu, 1990 yılında kuruldu ve bugün içerdiği klasör sayısı 650’ye ulaştı. (Klasör başına ortalama 250 adet kupürden toplamda 162.500 adet gazete kupürü) Okura kapsamlı ve derinlikli bir okuma olanağı sağlamak için, günlük gazetelerin taranmasıyla kesilen kupürlerin seçiminde, toplumsal cinsiyet duyarlılığına ve kadın konusunda içeriğin kapsayıcılığına özen gösterilerek, kadın bakış açısının korunmasına titizlikle dikkat edildi. Ancak yıllar geçtikçe, koleksiyonun hem çeşitli konu başlıklarıyla sınıflandırılmasının güncellenmesi hem de arşivci- kütüphanecimizin saptamasıyla, klasörlerin raflara sığmaması; maliyetlerinin artması, kupürlerin konduğu plastik zarfların artan maliyetleriyle birlikte çevre kirliliğine yol açması gibi teknik sorunlara getirdiği alternatif çözüm önerileri, koleksiyonla ilgili gönüllü desteğinin katkılarıyla uzun soluklu bir çalışmanın zorunluluğunu ortaya koydu.

Posta Gazetesi, 1997, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Gazete Kupür Arşivi

Haziran ayında, kütüphanecimiz ve stajyerimizin katılımıyla yaptığımız toplantıda, toplumsal yapımızdaki değişim ve dönüşümün kupürlerin içeriğine de yansımasını, konu başlıklarımızın güncellenmesi açısından değerlendirdik. Günümüzde yaşam koşulları, küresel düzeyde geniş kitleleri kendi çabalarıyla baş edemeyecekleri zorluklar karşısında çaresiz bırakıyor. Ancak çaresizlik, eş zamanlı olarak gerçekle yüzleşme ve gerçeğin peşine düşme itkisinin canlanmasını sağlıyor. Bugün, gazetelerde haber değeri olmayan, okurun önemsemediği ya da yanıltıcı haberler ve yorumlar ilgi çekmiyor. Dolayısıyla habercilik de sınavdan geçiyor. Algoritmaların yönlendirdiği küresel kültür ürünlerine kuşkuyla bakılıyor. Ülkemizde, kadına yönelik ayrımcılığın yanı sıra, toplumsal olayların gazete fotoğraflarında da görülebileceği gibi, kadınlar artık pankartlarıyla en ön saflarda yer alıyorlar. Gazete okurunun bu değişimi, bağımsız ve ilkeli gazetecileri harekete geçmeye yüreklendiriyor. Okuma alışkanlığımızın gelişmesiyse gazetelerin tirajını artıracaktır. Kadınların bu dinamizminin, ataerkil basın dünyasının dönüşmesini sağlayabileceğini de umabiliriz. (Araştırmalara göre, gazetecilerin yüzde 90’nın erkek olduğu bir basın dünyasından söz ediyoruz!)
Sonuç olarak, ileri teknolojinin kayıt araçları (akıllı telefon, video, e-posta) kullanımdayken, gazetelerin kaç yıl daha varlığını sürdüreceği öngörülemez. Teknolojinin içine doğan genç kuşak e- gazeteyi tercih ediyor. Ancak dünyanın bugünkü durumu göz önüne alındığında; ani ve uzun süreli elektrik kesintileri, internetteki sorunlar dijital iletişimi aksatabiliyor. Kaldı ki, uzmanlar dijitalleşmeye geçişin beraberinde getirdiği enerji tüketimi, çevre kirliliği, elektronik atık artışı, canlılara ve insan sağlığına verdiği zararlar gibi çeşitli risklere dikkat çekiyorlar.
Gazete Kupür Koleksiyonu, gönüllülerini bekliyor.

Arşivlik Dijital Bülteni, Marjinal Portel Novelli katkılarıyla hazırlanmaktadır.